‘राजकारण’ कळनासलेलो राजकारणीः प्रा सुरेन्द्र सिरसाट
हे असले नितळ चारित्र्याचे आनी निर्मळ मनाचे राजकारणी आतां इतिहासजमा जावंक लागल्यात. जे आसात तेंकां लोक मतां दिनात. पूण जेन्ना सिरसाट सरासारके धडपडी आनी जिद्दी लोक 1975 ते 2010 मेरे 35 वर्सां सगळ्या तरांचीं राजकी वादळां झेलीत राजकारणांत सकारात्मक भावनेन धडपडटना दिसतात तेन्ना तें एक आशेचें किर्ण कशें दिसपाक लागता.
Portrait of Surendra Sirsat by his artist son Omkar
राजकारण म्हुटल्यार हळशीक, राजकारण म्हुटल्यार डावपेच, राजकारण म्हुटल्यार चडाओड, एकामेकांचे पांय ओड, राजकारण म्हुटल्यार ढोंगीपणा, राजकारण करपाक पयसो जाय, राजकारण म्हुटल्यार जोड आनी राजकारण म्हुटल्यार खोऱ्यान पयसो ओडपाचो धंदो. आनी आतां तर राजकारण म्हुटल्यार जात, धर्म, प्रादेशिकता, राष्ट्रवाद अश्या नांवांनी एकामेकांमदीं तयार केल्लो दुस्वास, तिरस्कार आनी सामाजीक वातावरणांत घाल्लो खोवदोळ.
दुर्देवान राजकारणाची ही आयची व्याख्या. जेका ही व्याख्या समजना आनी जो समाजांत फूट घालून मतांच्यो वोट बँको तयार करना तो राजकारणांत तिगपाक शकना. हातांत पयसो ना जाल्यार तर तूं राजकारणाचो विचारच करपाक शकना. आनी जे तुका पयसो दितात तेंच्या बेकायदेशीर धंद्यांक तेंको दिना जाल्यार तर तूं राजकारणांत फुडार घडोवंकच शकना. राज्याचें पाड घालून आपलो आनी आपल्या फायनान्सरांचो तितलो फायदो पळोवप हें आज राजकारणांतले खरें अर्थकारण जालां.
तत्वां-बित्वां तोंडाक लावपाच्यो गजाली. शांती, एकचारबी लोकांक पिश्यो करपाच्यो गजाली. विचार, तत्वज्ञान ह्यो लोकांच्या कानांत घालपाच्यो गजाली. नोकऱ्यो, वेवसाय, अर्थीक उदरगत ह्यो आपापल्या कार्यकर्त्यांक पोटाक लावपाच्यो गजाली. पूल, रस्ते, नव्यो साधनसुविधा ह्यो लोकांचे दोळे दिवपावन भितल्ल्यान कमिशनां खावपाच्यो गजाली. अश्यो एक ना दोन, ‘राजकी धंद्या’च्यो नवनव्यो आयडिया राजकारणांत जल्म घेत आसात.
हें असलें राजकारण कळनाशिल्लो आनीक एक राजकारणी सोंपलो. प्राचार्य सुरेन्द्र सिरसाट.
पिराय 75 वर्सां. राजकी कारकीर्दः 35 वर्सां. विधानसभेंतः 22 वर्सां. नगरसेवकः 1 फावट. आमदारः 3 फावटीं. मंत्रीः 1 फावट. सभापतीः 1 फावट. तीन फावटीं म्हापशेंचो आमदारः 1977, 1989 आनी 1994. दोन फावटीं पडलोः 1980 आनी 1999. सगळे महाराष्ट्रवादी गोमंतक पक्षाचे तिकेटिचेर.
दोन फावटीं मगोचो अध्यक्षय जालो. एक फावट शशिकला काकोडकाराक हारोवन जाल्यार दुसरे फावट शिवदास शेट वेरेंकाराक. फुडें मगोच खंयचे खंय व्हांवत गेली. 2002 वर्सा निमणे फ्रस्ट्रेट जावन सिरसाट सरान मगो सोडली आनी विजय मल्ल्याच्या जनता पार्टीचो गोंयचो अध्यक्ष जालो. उपरांत 2007 वर्सा पुराय जनता पार्टीच राष्ट्रवादी काँग्रेसींत विलीन जाली आनी 2010 वर्सा तो गोंयचे राष्ट्रवादीचो अध्यक्ष जालो. पूण मल्ल्यासारको पयशेकार फाटल्यान आसूनपासून सरान परत वेंचणूक लढयलिना.
कारण तेमेरेन राजकारण जे तरेचें जाल्लें तेतूंत आपूण तिगचोंना हें तो वळखल्लो. राजकारणाची नवी संस्कृताय तेचे प्रकृतीक मानवलिना. तेणे मागीर स्वताक शिक्षणीक आनी सांस्कृतीक चळवळींत घालून घेतलें. लिखाण सुरू केलें. आनी तेन्ना होलमलो सुरेन्द्र सिरसाट म्हुटल्यार खरो कोण तो.
एक अत्यंत संवेदनशील, भावूक, नाजूक मनाचो, फुडल्याचें मन दुखयनासतना मनाक दिसता तें स्पश्ट उलोवपी, आपलीं तत्वां सांबाळून लेगीत सगळ्यांकडेन जुळोवन घेवपी एक निजाचो कलाकार. आनी हाडाचो शिक्षक.
सराची आनी म्हाजी वळख, अर्थात, पत्रकारितेंतल्यान. खासा करून 1989 चे वेंचणुके उपरांत मगो आनी फुटीर काँग्रेसवाल्यांक घेवन प्रागतीक लोकशाय आघाडेचें सरकार स्थापन जाल्लें तेन्ना. तीं पांच वर्सां म्हुटल्यार सरकारां उडोवपाचो आनी घडोवपाचो काळ. आमकां पत्रकारांक न्हीद म्हुणटात ती नासताली. सुशेग नासतालो. अखंड राजकी घडामोडी चालूच आसताल्यो.
हांव तेन्ना ‘गोमंतक टायम्सां’त काम करतालों, पूण विधानसभा अधिवेशनां चलताली तेन्ना ‘गोमंतकां’त पयल्या पानार ‘पालाशीतल्या गजाली’ म्हुणोन एक स्तंभ चलयतालों. सभाघरांतले ल्हान ल्हान प्रसंग खुसखुशीतपणान मांडप आनी आमदार-मंत्र्यांचेर राजकी खुटले मारप. सिरसाट सर तेन्ना सभापती आसलो. सभापती पदाचो मान राखून केन्ना केन्ना तेचेय पांय ओडटालों. एक नवेच तरेचो कॉलम नानाच्या (नारायण आठवलेच्या) आशिर्वादान सुरु जाल्लो. वाचकांमदीं सुमराभायर लोकप्रिय जाल्लो. पूण तेका लागोन मनांतल्यान कितलेशेच आमदार-मंत्री म्हाजेर बेजारय आसताले. मात आपल्या विरोधकांचीं धोंगा-पोंगां दाखयतकीर भितल्ल्यान खूशय जाताले.
एक दीस अशेच आमी कांय पत्रकार सिरसाट सरांच्या केबिनांत बशिल्ले.
“कितें संदेश, ह्या दिसांनी आमची वासपूस कन्नाय तूं? म्हाका सामकोच सोडलांय काय कितें?”
म्हाका पयलीं कळचना सर कितें सांगपाक सोदता तें. इतल्यांत तेचो सभाव जाणा आशिल्ल्या एका जाण्ट्या पत्रकारान म्हाका सांगलेंः
“आरे, ह्या दिसांनी तुवें पालाशींतल्या गजालिंनी आपणाचेर चढाई माल्लिना म्हणटा तो.”
आनी म्हाज्या आं केल्ल्या तोंडाक पळोवन ते दोगूय व्हडा व्हडान हांसपाक लागले. केदें काळीज ह्या मनशाचें? आपले पांय आनीकय ओड म्हुणोन सांगप?
आत्मकेंद्री आनी सुवार्थी राजकारणाच्या त्या उजाड मळार तानेन ताळो सुकिल्ल्या म्हाजेसारक्याक तो अचकीत जमनींतल्यान फुटलेलो उदकाचो झरांवच कसो दिसलो. त्या दिसाच्यान हांव सिरसाट सराच्या जो मोगांत पडलों तो आजमेरेन.
राजकारणांत आमचेकडेन उलयतना कितलेशेच राजकारणी आपल्या प्रतिस्पर्ध्याचीं उणीं-दुणीं काडीत आसतात. तो कसो वायट आनी आपूणच कसो बरों हें सांगीत आसतात. पूण सिरसाट सरान आजमेरेन आपल्या राजकी स्पर्धकाचेर एक वायट उतर उलयिल्लें हांवें तरी आयकोंक ना. ना वेंचणुकेच्या प्रचारावेळार, ना वेंचणुकेंत पडटकीर.
विजय मल्ल्यान जनता पार्टी आपल्या हातांत घेतली तेन्ना तेचो विस्वास कर्नाटकांतल्या राजकारण्यांपरस चड सिरसाट सराचेर. कर्नाटकांत तिकेटी वांट्टना पयशे खावोवन तिकेटी विकत्यो घेवच्यो न्हूं देखून पुराय प्रक्रियेचेर नदर दवरपाक मल्ल्यान सिरसाट सराक व्हरोन बंगळूर बसयलेलो. अचकीत मदींच सिरसाट सराची आवय भायर पडली. निमण्या संस्काराखातीर तरी सराक येवपाकूच जाय आशिल्लें. मल्ल्यान आपलें स्पेशल प्रायवेट विमान करून सराक गोंयां धाडलो, निमणे संस्कार जाले आनी सर परत बंगळूरा. कोटुंबीक कर्तव्यपूर्ती करून राजकी कर्तव्यपूर्तीखातीर.
मगोची भुमिका सदांच मराठीवाटेन आशिल्ली. पूण सर एकलोच मगोवालो जो मराठीइतलोच कोंकणीचोय मनांतल्यान आदर करतालो. कोंकणी आनी मराठी, दोनूय भाशांनी बरयतालो, नाटकांलेगीत कोंकणी आनी मराठी बरयतालो. एक शिक्षक ह्या नात्यान तेका दोनूय भाशांचें म्हत्व कळटालें. तेचेकडेन तेणे केन्नाच तडजोड केलिना.
सरान पत्रकारिताय केल्या. आनी लिखाण तर कितलेशेंच. ललीत लेखन ही तर तेची हातोटी. राजकी अणभवांचेरय सरान चिकित्सक नदरेन बरयलां. ह्या सगळ्या लिखाणांचीं पुस्तकां येवपाक जाय. फुडाराक समाजाक तींच खरीं मार्गदर्शक आसतलीं.
शाळेंत शिकतासावन एक बरो नाट्यकलाकार. पूण राजकारणांत नाटकां केलीं नात वा नाटकांनी राजकारणां हाडलीं नात. अक्षरशा आपल्या विरोधांत उबे राविल्ल्या उमेदवारांवांगडा खांदाक खांदो लावन नाटकांनी पार्ट करतालो. सामाजीक कार्यांनी आनी उत्सवांनी तेंच्या हातांत हात घालून वावुरतालो. लोकांक दाखोवपाखातीर केल्लीं ढोंगीपणाचीं नाटकां न्हूं. मनाकाळजांतल्यान. तेच्या लागींच्या इश्टमंडळांत लेगीत प्रतिस्पर्धी उमेदवार धरून कितलेशेच राजकी विरोधक आसताले.
कितलेशेच शिक्षक राजकारणांत पडले आनी शिकोवप तेणीं वाऱ्यार सोडलें. पूण सिरसाट सर मात पयलीं शिक्षक, मागीर राजकारणी. तेकाच लागून प्राथमीक शिक्षक म्हूण ज्ञानार्जनाच्या मळार पावल दवरिल्लो हो निजाचो शिक्षक हायस सेकंडरी स्कुलाचो प्राचार्य जावन रिटायर जावंक पावलो. आनी उपरांत लेगीत आपले ज्ञानप्रसारक शिक्षणसंस्थेखातीर निमणेमेरेन वावुरलो. शिक्षण हो तेचो स्वासूच आसलेलो म्हुटल्यार अतिताय जावची ना.
मुळात एक पानवालो. ल्हान आसतना बापूय मरतकीर पानाच्या मांडार आळीपाळीन बसून सगळ्या भावंडांनी शिक्षण पूर्ण केल्लें. राजकारणांत पावतकीर लेगीत आनी शिक्षक आसतना लेगीत पानाच्या मांडार बसपाक केन्ना लजलोना. अभिमानान बसतालो. तेचो राजकी इश्ट अविनाश भोसलेन आजूच मसंडभुंयेत उलयतना सांगलेंः
“पान करचें जाल्यार सिरसाट सरान. तेचो पानाचो विडो इतलो रंगतालो म्हूण सांगू. दुर्देवान तेचो राजकारणाचो विडो मात जाय तितलो रंगलोना.”
मात आयच्या राजकारण्यांवरी आपले कश्टकरी फाटभुंयेचें तेणें केन्ना राजकी भांडवल केलेंना. “पानवाल्याचो जालो सभापती” अशें करपाची गरजूय तेका पडलिना. कारण केवळ तेचो पारदर्शी सभाव आनी राजकारणांतली प्रामाणीक आनी समर्पीत वृत्ती. लोकांनी तेका मान दिलो आनी तेका आपलो प्रतिनिधी केलो.
हे असले नितळ चारित्र्याचे आनी निर्मळ मनाचे राजकारणी आतां इतिहासजमा जावंक लागल्यात. जे आसात तेंकां लोक मतां दिनात. पूण जेन्ना सिरसाट सरासारके धडपडी आनी जिद्दी लोक 1975 ते 2010 मेरे 35 वर्सां सगळ्या तरांचीं राजकी वादळां झेलीत राजकारणांत सकारात्मक भावनेन धडपडटना दिसतात तेन्ना तें एक आशेचें किर्ण कशें दिसपाक लागता. आज ना फाल्यां केन्ना तरी लोक ह्या सुवार्थी राजकारणाक वाजेतलेच. तेन्ना आमकां स्फूर्त दितले ते फकत सिरसाट सरासारके राजकारणी. अभ्यासू, सज्जन, निष्कलंक, नितळ चारत्र्याचे, हांसत्या मुखामळाचे, झरांव कश्या काळजाचे मनमिळावू राजकारणी. एक निजाचो गोंयकार.
आज तेचेर निमणे संस्कार करतना तेकां सरकारी इतमामान गार्ड ऑफ ऑनर दिवन सरकारान भोवमान केलो तो एका आदल्या सभापतीचो.
असल्या राजकारण्यांक जाय आनीक एक गार्ड ऑफ ऑनर. आमच्या निसुवार्थी मनांचो. आनी असल्या नितळ राजकारण्यांक दिल्ल्या निसुवार्थी मतांचोय. तो दीस केन्ना उदेता पळोवया.
सर, ह्या एका साद्या पत्रकाराचो तुमकां हो मनाकाळजाथावन गार्ड ऑफ ऑनर! जय हिंद!!!
सरांच्या सभावाचे दर्शन लेखात घडलें. असो मनीस राजकारणांत दुर्मिळ....
Heart touching