जीण
दोंगराच्या मुळसांत झाडामुळांत दपटून बशिल्ली ते घोणीक पाखांटे फुलोवन मळबांत झोंपय मारपाची जाग आयली आनी तिणें मळबांत झोंपय मारली. घोण झाडांवयल्यान दोंगरांवयल्यान घिट्टी घेवंक लागली.
वयर वचून पळय जाल्यार एका झाडार शेवण्यांचो कुलकुलाट चलिल्लो. घोणीन लक्ष दिलें. झाडाच्या कांडावयल्यान एक नाग हळू हळू वयर चडटालो. झाडाच्या खांदयांनी सवण्यांचे घोंटेर आशिल्ले. घोंटेरांनी निकतींच तातयांतल्यान भायर आयिल्लीं पिलां आशिल्लीं. आकांतान सवणीं गजाल मारतालीं. तांचेकडेन नागाक आडावपाचो उपाय नाशिल्लो. तीं नागाक धावंडावंक शकनाशिल्लीं, ताका मारूंक तर नाच ना, आनी आआपलीं पिलांय सांबळूंक शकनाशिल्लीं. अगतीक असहाय!
घोणीन एकच झोंपय मारली आनी नागाक आपल्या चबकुलांत धरून उबाल्लो.
नाग चवताळ्ळो. ’हो कोण मदींच आयलो आपल्या मार्गांत?’
ताणें राग्गान तकली घुवंडावन पळयलें आनी ताका शेळो घाम फुटलो. साक्षात ताचें मरण ताका उबारून व्हरतालें.
"घोणी म्हाका सोड. म्हाका मारूं नाका." ताणें घोणीक राग येवचोना अशेतरेन सांगलें.
"कित्या रे?" घोणीनय शर्यदादीन विचारलें.
" म्हाका भंय दिसता. मरणाचो भंय दिसता."
घोणीक तेचवेळार मनांत आयलें, ’आपूण तर आपल्याकच क्षुद्र समजतालीं. त्या झाडांक , त्या दोंगरांक, ह्या नागाक आपले परस कितलेंच श्रेष्ठ समजतालीं. झाडां, दोंगर तांच्यो तांच्या मर्यादेंतय एखादे व्हड आसत. पुण हो नाग? फोडां काडून धोलतनां कितलो शेक गाजयतालो! खंय खंयय हाच्यो आकृतीय पळयिल्ल्यो. देव जाल्लेवरी हांकां फूल कुकूम घाल्लो लेगीत पळोवंक मेळ्ळां. हो आपलेमुखार इतलो हतबल? इतलो दीन?’
मागीर तिणें आपल्याकच विचारलें, ’आपूण कितें मरणाक भियेवन दुसऱ्यांपरस आपल्याक उणी समजतालीं? मरणाचो भंय कित्याक आसचो? भंय खरो जगपाचो आसपाचो. जाय तशें जगूंक मेळप कितलें कठीण!’
घोण हांसली. "मरणाचो भंय आसता? तुका कांयच जावचेंना मरतना. तूं मेलो म्हणय कळचेंना तुका. मागीर भंय कसलो?"तिणें नागाक विचारलें.
नाग कडकडलो. ही इतली थंडपणान उलयता म्हळ्यार मारतना मातय अनमनचीना. तो आकुळ पिकूळ जालो."घोणी, पांय पडटां. म्हाका सोड."
घोण परत मनांत हांसली. इतले दीस आपल्याक क्षुद्र समजून अपूण मान चेपून बशिल्लीं, आतां पळय जाल्यार प्रत्येक अस्तित्वाक म्हत्व आसा. एक भिरांकूळ जीवीत आज आपल्या हातांत असा.
"तूं त्या झाडार कित्याक चडटालो रे? कोणाक जीण दिवचेखातीर? तूंय कोणाक तरी मारूंकच सोदतालो न्ही? आरे, मरण आसा म्हण जीण चलता. तूं आतां आपल्याक सोड म्हण्टा. समजा हांवें तुका सोडलो, तूं कोणाचो जीव घेवचोना? कोणा कोणांक सोडटलो तूं खायनासतना? परवडटलें तुका कोणाकय सोडूंक?"
नाग निर्शेलो. घोण उलयता तें खरेंच आशिल्लें. कोणांक मारिनासतनां तो कसो जियेतलो आशिल्लो?
"आतां सांग सोडूं तुका?"
नागान हय न्हयशा आशेन दोळे उक्ते केले. घोणीच्या मनांत कितें आसा ताका कळ्ळेंना. ती ’तुका खातां’ म्हणिना. आपल्याक खावंक जाय अशेंय म्हणिना. गिन्यानां सांगता. सोडित काय ही आपल्याक?
"घोणी,हांवं तुजे उपकार जल्मांत विसरचोना गे. म्हाका सोड."
"सोडूं? पळय सारखोच".
तेदेवेळार पयलेच फावट ताका जाणवलें, तो अधांतरीं हुमकळटालो. घोणीच्या पायांच्या चबक्यांत. आतां घोणीन सोडिल्लो जाल्यार माणसुकीच नाशिल्ली. जमनीचो तळ दिश्टी बसून पडनाशिल्लो. ताका घुंवळ येवंक लागली. ’देवा म्हज्या! आतां आनी सोडल्यार कितें जातलें म्हजें ?’
"घोणी, घोणी, पांय पडटां तुका. इतल्या वयल्यान उडोवं नाका. हांवं जमनीर आपटून मरतलों. उपकार कर आनी जमनी म्हऱ्यांत व्हरून सोड .”
घोण हळू हळू सकल देवंक लागली. नागाक मनांतल्यान खोस जाली. तेचबरोबर ती आपल्याक खायना ताचें अजापय जालें.’अशी कितें ही? हिका भूक ना काय? येन्नामेरेन कोंचावन मरपाचें. तें सोडून ही जाणवायो सांगीत बसल्या. कितेंय आसूं आपल्याक सोडल्यार पुरो’.
जमीन लागीं लागीं येताली आनी नागाची उमेद वाडटाली. पुण जमनीक तेंखलेबगर कसलीच शास्वती नाशिल्ली. जीव मुठींत धरून नाग जमनीक तेंखपाची वाट पळयतालो.
जमीन लागीं आयली . इतली लागीं कीं जमनीवयलें तण दिसूंक लागलें. तणाचेर हुडटाले टोळ दिसूंक लागले. तणामुळांतल्यो मुयो दिसूंक लागल्यो. आतां सोडल्यार हरकत ना. नागान मनांत म्हळे. आनी घोणीकडेन पळयलें. घोणय ताकाच पळयताली.
"सोडूं?" घोणीन विचरलें.
"सोड, सोड." नागान बेगिबेगीन म्हळें. ताका घोणीचो विस्वास नाशिल्लो. ’सोडूं’ काय म्हण विचारता तेन्नाच सोडल्यार सोडलें.
घोण हांसली. तिणें सकल दवरिनसतना ताका आनीक फुडे व्हेलो आनी म्हळें, "तुका दिसलेंना मुयो भोंवताल्यो त्यो? तुका थंय सोडिल्लो जाल्यार मुयो मरतल्यो तें लक्षांत आयलेंना तुज्या? आसूं! चल आतां."
घोणीन नागाक सोडटनांच तो फाटल्यान पळयनासतनां धावंलो. ‘इतलो लाचार! इतलो नेटान, इतलो झेतान भोवंतालो तो मरणामुखार इतलो लाचार?’
घोणीन मळबांत झोंपय मारली आनी दोन घिट्ट्यो मारल्यो. दोंगरावयल्या झाडार येवन बसली. परत एकफावट चारय वटांनी पळयलें. आतां तिका नवे नदरेन जगाक पळोवपाची गरज आशिल्ली.
*******
Blogger's Profile
किरण म्हांबरे
किरण म्हांबरे (जल्मः 1952) फाटलीं कितलीशींच वर्सां जालीं साहित्य निर्मणी करीत आसा. कथा आनी खासा करून बालसाहित्य बरोवप हें तांचें खाशेलेंपण. अणकार करप हो तांणी वेवसाय म्हूण आपणायला. बीए मेरेन शिक्षण जातकीर इंग्लीश, हिंदी आनी मराठी मजकुराचो अणकार ती करींत आयल्या. तांचीं आतां मेरेन तीन पुस्तकांय प्रसिद्ध जाल्यांत. तातूंतलीं दोन स्वतंत्र तर एक अणकारीत. अनपेक्षीत (कथासंग्रह), सैमांगणांत (बालकविता) आनी दाना हकीम (उर्दू काणयांचो अणकार).
तुमचें बरोवप आवडलें