हांवें म्हाजी बरोवपाची भास कित्याक बदल्ली?

Email To Friend

• You can send this article as a link to anyone you feel would be keen to read it. Just fill the form below to send it now.
• Your Email: *
• Your Name: *
• Recipient Name: *
• Recipient Email: *
• Subject: *
• Message: I found a very interesting article on GoaNews.com and thought you will definitely like to read it.
• * mandatory fields

हिंदीइतली प्रगल्भ साहित्यीक भास आनीकय चड प्रमाण करचेखातीर जर संविधानांत आठवी अनुसुची येवंक शकता जाल्यार आमच्या येद्याशा गोंयांत आशिल्ले कोंकणीचे विविधतेंतल्यान आमी भोवसंख्यांची प्रमाण कोंकणी कित्याक घडोवपाक शकनात?

वर्सभर जावन गेलें आसतलें. हावें हालीं म्हाजी बरोवपाची भास बदल्ल्या. म्हाजो हो प्रयोग सुरवेक हांवें कांय जाणांक स्पश्ट प्रतिक्रियेखातीर धाडलेलो. कोणेच हरकत घेतली ना. मात ते भाशेन हावें म्हाजें भौशीक बरोवप सुरू केलें आनी तेन्नासावन मात कितल्योशोच हरकती आयकीत आसां. “पुरो कर तो आतां तुजो अट्टाहास” अशें लेगीत इश्टांनी हक्कान सांगलां. देखून तेचेर स्पश्टीकरण दिवप म्हाजें कर्तव्य.

हिंदी ही पुराय देशाची राष्ट्र्भाशा करपाआड स्वातंत्र्याआदीं आनी स्वातंत्र्याउपरांतय कितलिशींच आंदोलनां जालीं. जवाहरलाल नेहरू धरोन नरेन्द्र मोदीमेरेन हो विरोध चालूच आसा. खासा करून दक्षीण भारतांतल्यान. आर्य आनी द्रविडी संस्कृतायेंमदीं हिंदी हुमकळटा. ते भायर धर्मीक पावंड्याचेर विरोध आसाच. महात्मा गांधीन हेचेर एक उपाय सोदून काडलेलो. ‘हिंदुस्ताऩी‘ ही नेवी भास तयार करप. तेचेरय खूप चर्चा जााली. पूण हिंदुस्तानी तयार जावंक पावलिना्.

हेच विचारांतल्यान भारतीय संविधानांत आठवे अनुसुचिचो आस्पाव जालो. 1967 वर्सा 14 भासो घातलेल्यो. आज 22 जाल्यात. कोंकणी धरून. मुळांत ही आठवी अनुसुची प्रादेशीक भासांक राष्ट्रमान्यताय दिवचेखातीर घडयलेलीच ना. ती घडयल्या ह्या प्रादेशीक भासांतल्यान ‘सर्वमान्य’ अशी हिंदी भास घडोवचेखातीर. ते खातीर राष्ट्रपतीन एक कमिशन घडोवन तेचेर अनुसुचींतल्या भासांचे प्रतिनिधी घेवचे अशी ही येवजण. म्हुटल्यार गांधीन जी सर्वमान्य हिंदुस्तानीची संकल्पना मांडेलेली तेचोच संविधानीक आविश्कार. पूण तोय आजून प्रत्यक्षांत येयल्लो ना. 

भोवधर्मी, भोवभाशीक आनी भोवसांस्कृतीक देशाक एके राष्ट्रभाशेंतल्यान बांदचें हो गांधीचो हावेस आसलेलो. तेच संकल्पनेंतल्यान हांव कोंकणीचो विचार करतां. हांव कोण? ना साहित्यीक, ना  कोंकणीचो शिक्षक ना भाशातज्ञ. कोंकणीचें शुद्धलेखन आनी व्याकरण शिकलेलोें तों लेगीत सुनापरान्ताचो संपादक जातकीर. तेन्ना म्हाका भाशाशास्त्राचेर उलोवचेलो अधिकार ना. पूण दोळे उक्ते दवरपी एक सामान्य पत्रकार  आनी निजाचों गोंयकार म्हुणोन दोळ्यांमुखावेलें सत सांगपाचो अधिकार म्हाका खात्रेन आसा. जात, धर्म वा भाशेच्या भेदाभेेदांतल्यान कोंकणी मनशाचो एकवट फुटचो न्हूं हो हावेसय आसा. 

लिपीचो वाद चलतालो तेन्ना इंग्लीश पेपरांत काम करपी म्हाज्या एका समंजस पत्रकार इश्टान भुमिका मांडली ती म्हाका एकतर्फी दिसली. तेचेर उलोवपाखातीर हांव तेका मेळ्ळों तेन्ना तेणे म्हाका आपले कांय मुद्दे सांगले. आनी तेतूंत एक घडणूक सांगली. 

कांय वर्सांपयलें तो साश्टींतल्यान एका आमदाराची मुलाखत घेवपाक गेलेलो. मदेंच तेचीं भुरगीं भीतर सल्लीं. तेणे भुरग्यांक कोंकणींतल्यान सांगलें (ते घरांत कोंकणी उलयताले)

‘मेजार च्या आनी खावच्या दोवोल्लां. खावोन घेया.‘ 

म्हाज्या पत्रकार इश्टान विचाल्लें - 

‘खीं, ट्युशनाके गेल्लीं?’

‘व्होय.‘

‘कसलें?‘

‘कोेंकणीचें.‘

‘कितें? घरांत कोंकणी उलयतात आनी तरीकय कोंकणीचें ट्युशन?‘ 

आमदारान सांगलें - 

‘व्होय. तेंकां ती बुकांतोली कोंकणी सोमजिना.‘ 

ही घडणूक सांगून म्हाज्या पत्रकार इश्टान म्हाका विचाल्लें - 

तुका दिसना? कोंकणी उलोवपी गोंयकाराक जर आमची प्रमाण कोंकणी कळना जाल्यार आमचें खंय तरी कितें तरी चुकता?

हांवूंय चिंतपाक पडलों. हेचेर हिंगां थिंगां उक्ते दोळ्यांनी पळोवंक लागलों. पयलीं कोणय जर म्हणीत, आमी रोमी कोंकणी उलयतात, जाल्यार हांव तेचेलागीें वाद घालतालों - बाबा रे, लिपी ही बरोवपाखातीर आसता. उलोवपाखाातीर न्हू्ं. 

पूण ल्होवू ल्होव एक गजाल लक्षांत येयलीे. तेंचेखातीर लिपीचो वाद हो प्रत्यक्षांत लिपीचो वाद न्हूंच. तो वाद कोंकणीचे शैलिचो. तेकाय तेंणी नांव दिलां - रोमी कोंकणी. देखून ते म्हणटात - आमी रोमी कोंकणी उलयतात. तुमची कोंकणी कोंकण्यांची. 

हें हांव उलयतां तें लिपीवादांतल्या फुडाऱ्यांचें न्हूं. तेका कितलिशींच वेगवेगळीं राजकी, धर्मीक अशीं तासां आसात. हांव उलयतां तें सामान्य गोंयकारांचें. आमी जी कोंकणी प्रमाण केल्या ती तेंकां आपली दिसना. तीं शिकपाक वा वाचपाक गेल्यार तेंकां तेेतूंत आपली कोंकणी खंयच दिसना. 

तेतूंतल्यान म्हाका एक गजाल होलमली. हो लिपयेचो वाद हो प्रत्यक्षांत लिपयेचो वाद न्हूं. तो भाशाशैलिचो वाद. फाल्यां ल्होवू ल्होवू शिक्षणांतल्यान लिपिचो वाद सुटलो तरी हो मूळ वाद उरतलोच. आनी तो सुट्टलो जाल्यार तो सर्वमान्य प्रमाण भाशेंतल्यानच सुटपाक शकता. 

हांव टीव्ही चॅनलांनी काम करतालों तेन्ना म्हाजो हो विचार आनीकय घट जावंक लागलो. टीव्ही चॅनलाचो पत्रकार म्हुणोन फाटलीं धा-बारां वर्सां हांव रात-दीस गोंयच्या वेगवेगळ्या थरांतल्या लोकांचीं आनी विंगड विंगड वाठारांतलीं उलोवपां आयकीत आसां.  ती आयकतकीर एक गजाल लक्षांत येता. आमी बरयतात ती प्रमाण कोंकणी भोवसंख्य गोंयकार उलयता ते कोंकणीकडल्यान खूब पयस आसा. आनी कांय उतरां तर भोवसंख्य गोंयकार वापरचना. मागीर तीं उतरां आमी प्रमाण भाशेंत वापरचींच कित्याक? भोवसंख्य लोकांचीं उतरां कित्याक वापरचीं न्हूं? देखीक, ‘वचप’ हो मूळ धातू. मागीर ‘वता’ कित्याक? ‘वयता’ कित्याक न्हूं?

अर्थांत, सगळ्यांचींच वेगवेगळीं उतरां आमी प्रमाण करूंक शकनात. पूण खंय तरी एक समान धागो सोदून काडपाक शकतात. तेतूंतल्यान दरेकल्याक लिखीत कोंकणी आपली दिसतली. परकी दिसचिना. आनी तेखातीर ट्युशनाकय वचपाक पडचेंना. गांधी सांगतालो तशें - हिंदू क्रिस्तांव वा मुसलमान आनी पेडणे ते काणकोण वा साश्ट ते फोेेंडें मेरेन सगळ्यांकच ती आपली दिसूंक जाय. हिंदीइतली प्रगल्भ साहित्यीक भास आनीकय चड प्रमाण करचेखातीर जर संविधानांत आठवी अनुसुची येवंक शकता जाल्यार आमच्या येद्याशा गोंयांत आशिल्ले कोंकणीचे विविधतेंतल्यान आमी भोवसंख्यांची प्रमाण कोंकणी कित्याक घडोवपाक शकनात?  

तुमी म्हणटले आमी साहित्यांत आपापल्यो बोली वापरनात? ‘भांगरभूंय‘ तर तेचें एक सदरच चलयता. दुबावच ना. पुंडलीक नायक, महाबळेश्वर सैल, रमेश वेळुस्कार, शशिकांत पुनाजी ते नमन सावंत धावस्कार मेरेन कितल्याशाच साहित्यिकांनी आपापले बोलीक आमच्या काळजाची भास केली. चर्चिल आलेमांवान आपले साश्टीचे भाशेंतल्यान पेडणे आनी सत्तरीच्या लोकांचीं लेगीत काळजां जिखलीं. ‘केलें वता’, ‘करपांत येतलें’ असलीं मराठीन प्रदुशीत केल्लीं कांय उतरां सोडलीं जाल्यार मुख्यमंत्री डॉ प्रमोद सावंताची सांखळेची निजाची कोंकणी कोणाक आवडना? आयकत रावची कशी दिसता. शशिकांत पुनाजीच्या एका पुस्तक प्रकाशनांत तेन्नाचो मुख्यमंत्री लक्ष्मीकांत पार्सेकार अस्सल पेडणेचे कोंकणींत उलयलो आऩी सगळ्यांच्याच काळजांत ती रिगली. 

हेचोच अर्थ ह्या आमच्या सगळ्या बोलींमदीं कितें तरी एक समान सुत्र आसा. तें आमच्या काळजाक भिडटा. तें आमकां भावता. तें सुत्र प्रमाण जालें जाल्यार?  

ह्या लेखाक उतरांचें बंदन आसलेल्यान सविस्तर बरोवप शक्य ना. मात म्हाजेर टिकेचो भडिमार जातलो हें हांव जाणां. मुद्दो सोडून ‘कोण समजता तूं स्वताक’  असलें वैयक्तीक जातलें हेंय हांव जाणां. तरीकय भाशीक पावंड्याचेरय हेचेर थोडीभोव चर्चा सुरू जाली जाल्यार तेका येवकार. ही म्हाजी स्वताची उलोवपााची भास न्हूं. पूण ती बरोवपाची प्रमाण भास जावची ही म्हाजी प्रामाणीक इत्सा. 

निमणें एकूच. सुनापरान्तांत आसतना आमी एक घोशणा तयार केल्ली - म्हाका स्वाभिमान आसा, म्हाजो सुनापरान्त आसा. (‘म्हजो’ न्हूं). आतां म्हुणटां - म्हाका स्वाभिमान आसा, म्हाजी कोंकणी आसा!

(हो लेख पयलीं 21 सप्टेंबर 2020 ह्या दिसा भांगरभूंय दिसाळ्यांत प्रसिद्ध जाल्लो. उपरांत तेची थोडिशी विस्कटावणी केल्या.)