समाजपुरूस बाबन नायक
गोंयच्यो हेर ज्ञाती संस्था आनी गोमंतक मराठा समाज हेतूंत एक व्हडलो आनी म्हत्वाचो फरक आसा. तेचें क्रेडिट खरें वता भाऊक. गरजू लोकांक, खासा करून विद्यार्थ्यांक अर्थीक मजत करतना, गोमंतक मराठा समाज जात-धर्माच्यो वंयी घालना. समाजाची हीच धर्मनिरपेक्ष नदर घेवन बाबन नायक जगलो. पणजेंतल्या आयल्ल्या-गेल्ल्या गरजवंतांचो आदार जावन जिवीतभर वावुरलो. भाऊच्या औदार्याचें दायज तेणें आपले तांकीप्रमाण फुडें व्हेलें.
बाबन नायक गेलो. म्हाज्याकय 16 वर्सांनी व्हड तो. तरीकय आमी तेका बाबनच म्हणटाले. आमीच कित्याक, आख्खी पणजी तेका बाबनच म्हणटाली. आपल्या मनशाक म्हणटात तशें. घरचोच कसो. बाबन खरो निजाचो पणजेकार. पुराय शारच आपली व्हंकल जाल्लेवरी वेंगेंत घेवन पणजी माड्डितालो. घरांतल्यान भायर सल्ल्यार धाकडेन तरी तेचे गजालिंचे पेणे पडटाले. तेकाच लागून सगऴ्या पणजेकारांक तो आपलो घरचो कसो दिसतालो.
हालीं बरोच तेंप दुंयेंत आसतालो. देखून दिसनाशिल्लो. दुंयेसाकडेन झगडत 76 वर्सांचे पिरायेर तो गेलो आनी सगळ्या दिसाळ्यांनी आनी टीव्ही चॅनलांचेर बातमी झळकली - पणजेचो आदलो आमदार आनी नगरपालिका अध्यक्ष गेलो. आशिल्लोयबी. दुबावच ना.
पूण खऱ्यांनीच बाबन राजकारणी आनी फकत राजकारणीच आसलेलो?
म्हाजी आनी बाबनाची वळख हालिंची. म्हुटल्यार पत्रकारितेखातीर हांव 1990 वर्सा पणजे आयलों तेन्नााची. मगो पक्षाचो अध्यक्ष आसलेलो तो तेन्ना. आनी तेचें घर म्हुटल्यार आमकां पत्रकारांक हक्काचें मगोचे अनधिकृत ऑफिस आसलेलें. तेच्या घराफाटल्यानच रायू चेंबरांत पक्षाचें अधिकृत कार्यालय आसूनपासून. केन्नाय वच, दारार मार, भीतर सर, तेचेकडेन गजाली मार आनी भायर सर. वैनीनय केन्ना ऐन वेळार भीतर सल्ले म्हुणोन कपलार आंठी घाल्ली याद जायना.
तेन्नाच वेंचणूक जावन 20 आमदार आशिल्ल्या काँग्रेसीचो प्रतापसिंग राणे तिसरे खेपे सत्तेर आयलेलो. आनी 75 दिसांभीतर तेचें सरकार तेच्याच सात जाणांनी पक्षांतर करून उडयलेलें. विरोधी पक्ष आसलेल्या 18 जाणांच्या मगो पक्षाचो आदार घेवन. दोन दसकांउपरांत सत्तेर येवपाची संद मगो पक्षाक गावलेली. एक वेगळेंच वारें तयार जाल्लें. त्या पीडीएफ सरकारांत पयलीं कांय दीस चर्चिल आलेमांव जाल्यार मागीर कांय तेंप दोतोर लुईस प्रॉत बार्बोझ मुख्यमंत्री. मागीर एकामेकांचीं सरकारां उडोवपाची जणू काय सर्तूच लागली. पांच वर्सांत स मुख्यमंत्री करपाचो राष्ट्रीय विक्रम गोंयान केलो. तेन्ना बाबनाकडेन वेगळीच इश्टागत तयार जाली. तेका हें सगळें आवडनाशिल्लें हें तेच्या सुरांतल्यान जाणवतालें.
भाऊसाहेब बांदोडकाराचो तेचेर खूब विस्वास. पुराय भारत देशाक अजापीत करपी क्रांती करून आनी काँग्रेसीक न्हिदोेवन 1963 वर्सा मगो पक्षान भोवजन समाजाची कापस्ताद दाखयत सत्ता हाताशिल्ली. पूण पणजेचो सीट मात युगो पक्षाचो फुडारी दोतोर जॅक सिकेरीन जिखलेलो. 414 मतांच्या फरकान मगोचो उमेदवार गोविंद धुमे पडिल्लो. उपरांत 1967 चे वेंचणुकेंत दोगांयनी आपापले उमेदवार बदल्ले. मगोचो खांपो उमेदवार माधवराव तळावळीकार फकत 70 मतांनी पडलो. एक टक्क्याचोपासून फरक न्हूं. युगोचो यशवंत देसाय आमदार जालो.
1972 चे वेंचणुकेंत भाऊन स्ट्रॅटेजी बदल्ली. पयशेकार तळावलीकाराचे सुवातेर 28 वर्सांचो तरणाटो बाबन नायक उबो रावलो. तेचे आदीं पणजे नगरपालिकेचो अध्यक्ष म्हूण लोकांनी तेचें काम पळयल्लें. आनी तेतूंत बाबनाचो लोकसंग्रह. अटीतटीचे वेंचणुकेंत 225 मतांच्या फरकान यशवंत देसायाक हारोवन बाबन गोंयचे राजधानीचो आमदार जालो.
1977 ची वेंचणूक येयसर भाऊ संवसाराक अंतरिल्लो. शशिकलाताई काकोडकार मुख्यमंत्री जाल्ली. दोगांयचेय संबंद बिगडिल्ले म्हणटात. पणजेची तिकेट काशिनाथ सरदेसायाक गेली. आणिबाणी उपरांतची वेंचणूक ती. जनता पार्टिचें वारे भारतभर व्हांवतालें. घसघशीत एक हजारावयर मतांच्या फरकान जनता पार्टिचो माधव बीर आमदार जालो.
उपरांत 1980 आनी 1984 अश्या दोन वेंचणुकांनी बाबन नायक परत उबो रावलो. पूण वेंचून येयलोना. पयले खेपे अपक्ष विष्णू अनंत नायक जाल्यार दुसरे खेपे काँग्रेसीचो जे बी गोन्साल्वीस वेंचून आयलो. ते उपरांत बाबनान वेंचणुकेचें राजकारण सोडून दिलें. फकत पक्षाचें काम पळयलें. तेन्नाचो मगोचो फुडारी रमाकांत (भाई) खलपाचो उजवो हात जावन. पयलीं भांडारी, मागीर सरचिटणीस, उपरांत उपाध्यक्ष आनी मागीर अध्यक्ष. बाबनाचो पिंड तसो धुर्त राजकारण्याचो न्हूं. तो सादो सरळ मनीस. देखून उपरांतच्या राजकी डावपेचांमदीं घडये तो तग धरूंक शकलोना जावंये.
पूण बाबनाचें खरें कार्य तें सामाजीक मळार. लायन्स क्लब धरून वेगवेगळ्या संस्थांमदीं आनी समित्यांचेर आसतालो तेभायरवैयक्तीक पावंड्यार काम करतालोच. म्हाजो पत्रकार इश्ट संजीव वेरेंकार तेची एक बरीे याद सांगता. विजापूराक सायकल यात्रा काडपाची कांय इश्टांनी थारायली तेन्ना तेंचेलाागीं पयशे नाशिल्ले. सावय वेरेंच्यान ते पणजे गेले आनी बाबन नायकाक मेळ्ळे. बाबनान थंयचे थंय बोल्सांतल्यान पयशे काडून दिले. ही अशी दानत आशिल्लो मनीस म्हुटल्यार बाबन नायक.
इतिहासांत नोंद करून दवरपासारकें तेचें खाशेलें काम जर खंयचें आसत जाल्यार ती गोमंतक मराठा समाजाची आज पणजे आशिल्ली ‘दयानंद स्मृती’ ही तीन माळयोे आशिल्ली इमारत. 1972 वर्सा बाबन पणजेचो आमदार जालो तेन्ना समाजाची अर्थीक स्थिती वायट आशिल्ली. भाऊसाहेब आनी राजाराम पैंगीणकारान मेळून 1958 वर्सा समाजाखातीर पणजे घेतिल्ली 1000 चौखण मीटर जमीन गोवा अर्बन बँकेकडेन घाणाक पडिल्ली. बाबनावांगडा सेक्रेटरी आशिल्लो रत्नकांतबाब म्हार्दोळकार सांगता ते प्रमाण रीण 95 हजार आनी समाजाकडेन फकत 84 रुपयांचो बॅलन्स. बाबनान अध्यक्ष जातकीर फुडाकार घेवन ती जमीन सोडयली, गोवा स्टेट कॉपरेटिव्ह बँकेकडेन भाड्याची कबलात करून तीन लाख एडव्हान्स घेतले आनी आनीक तीन लाखांचें रीण काडलें. काकुलो कन्स्ट्रक्शनाक विनंती करून कसलोच एडव्हान्स लेगीत दिनासतना इमारतींचें काम सुरू केलें. 1981 वर्सा तेन्नाच मुख्यमंत्री जाल्ल्या प्रतापसिंग राणेचें हस्तुकीं फकत तळमजलो उबारिल्ले हे इमारतीचें उक्तावण जाल्लें.
उपरांत तिचेर तीन माळयो चडत गेल्यो. तेन्ना केंद्रीय समाज कल्याण खात्याकडल्यान श्रमीक महिला वसतीग्रह चलोवपाखातीर समाजाक 4 लाख 29 हजारांचें अनुदान मेळ्ळें. ते भायर भाऊचे यादीखातीर ‘दयानंद स्मृती’ नांवाची स्मरणिका काडली आनीे जायरातींतल्यान पयशे एकठांय केले आनी एकेक माळी चडत गेली. 1985 वर्साै तेन्नाचो समजाकल्याण मंत्री हरिष झांट्ये महिला वसतीगृहाचें उक्तावण केलें. उपरांत भारत देशाचें गौरवस्थान आशिल्ले शास्त्रज्ञ डॉ रघुनाथ माशेलकाराचे हस्तुकीं तिसरे माळयेवेलें राजराम स्मृती सभागृह. समाजाचो आतांचो सल्लागार मोहनदास लोलयेंकार सांगता ते प्रमाण ही एक इमारत आज समाजाखातीर उत्पन्नाचें म्हत्वाचें साधन जालां. तेतूंतल्यान आजय हजारांनी गरजू भुरगे, तेतूंतले कितलेशेच जाण जाती-धर्माचे निकश लायनासतना, शिश्यवृत्ती घेवन शिकतात. आनी बाबन नायकाच्या धा-बारा वर्सांचे कारकिर्दींत पन्नासावेवेल्यान हजारांचेर पावयिल्ले वांगडी आज तीन हजारांवयर आसात. फकत गोंयांतच न्हूं, महाराष्ट्र आनी कर्नाटकांतलेगीत.
गोंयच्यो हेर ज्ञाती संस्था आनी गोमंतक मराठा समाज हेतूंत एक व्हडलो आनी म्हत्वाचो फरक आसा. तेचें क्रेडिट खरें वता भाऊक. गरजू लोकांक, खासा करून विद्यार्थ्यांक अर्थीक मजत करतना, गोमंतक मराठा समाज जात-धर्माच्यो वंयी घालना. बांदोडकार घराण्याच्यान नांवान चलपी शिश्यवृत्ती ह्यो गोंयच्या खंयच्याय जाती-धर्माच्या भुरग्यांक मेळटात. समाजाचे एक संस्थापक नारायण कारवारकारान हेचेर सविस्तर बरोवन दवल्लां. भाऊच्या फुडाकारान सुरू जाल्ली अशी एक शिश्यवृत्ती परदेशांत उच्च शिक्षण घेेवपाखातीर आशिल्ली. ती सगळ्यांत पयली मेळ्ळी तो विद्यार्थी आशिल्लो क्षत्रीय भंडारी समाजाचो. शिक्षण ही एकमेव मोख दवरून ह्या समाजान जें ‘सायलण्ट रिव्हॉल्युशन’ केलां ती पुराय भारत देशांतली एक इतिहासीक क्रांती अशें म्हाजें तरी प्रामाणीक मत.
गोमंतक मराठा समाज पणजे मळ्यांत एक हॉस्टॅल चलयतालोच. थंय रावन शिकून कितलेशेच लोक उच्च पदार पावले. पूण समाजाच्या विमेन्स हॉस्टॅलान जें कार्य केलां तेका तोड ना. जाती-धर्माचे कसलेच आडांबे घालिनासतना पणजे आनी भोंवतणच्या वाठारांनी नोकरी-वेवसाय करपी चलयांक ह्या हॉस्टॅलान आलाशिरो दिला. 22 कुडिंच्या ह्या वसतीघरांत 75 बायलां रावतालीं. आपल्या पगारांतल्या बेझिकांतले फकत 10 टक्के भाडें म्हूण दिवन. सादारण 1996 मेरेन हें वसतीघर चल्लेंं. हजारांवयर बायलांक ह्या हॉस्टॅलान आदार दिलो आनी तेंकां आपल्या पांंयांचेर उबें केलाें. हेचें श्रेय खात्रीन वता बाबन नायक आनी तेंचे टिमीक.
समाजाची हीच धर्मनिरपेक्ष नदर घेवन बाबन नायक जगलो. पणजेंतल्या आयल्ल्या-गेल्ल्या गरजवंतांचो आदार जावन जिवीतभर वावुरलो. भाऊच्या औदार्याचें दायज तेणें आपले तांकीप्रमाण फुडें व्हेलें. आनी गोंयच्या गरजेवंत भुरग्यांचें कल्याण केलें.
सदांच हांसतमूख रावन सगळ्यांमदीं मेळून-मिसळून काम करपी ह्या समाजपुरसाक म्हाजें विनम्र वंदन!
GSB samaj which is the 'prastapit' samaj among all samajs that has prospered itself, in part, at the cost of other samajs (remeber amgele tumgele ani ami bamon poile) should do something more for other 'samajs' and work toward equality of all human beings irrespective of caste, religion, cultural backgrounds, etc. I hope some 'right thinking' saraswats will think, ponder and work towards this much-needed social goal. After all Bamons are the most richest and educated folks and they should lead the way!
संदेशबाब
थँक्यू
बाबनच्या जीवनावयलो तुमचो लेख ऐतिहासीक दस्तऐ वज । बाबनचो आत्मो खुष जातलो।