चित्त जंय भयविरयत...

गांधीजी म्हण्टालेत की ‘‘ सभी धर्म अच्छे हैं, पर सभी धर्म कच्चे हैं ‘‘. आयजूय भारताक जगाक दिवपाक एका पक्क्या धर्माची निर्मिती करपाचें काम खाली आसा.

---

चित्त जंय भंयविरयत  आनी उंच माथें ‘‘अशें म्हणपी एक कवी ह्या खंडप्राय देशांत जावन गेला. ताणे जेन्ना हें म्हटलां तेन्ना आमचो देश स्वतंत्र जांवक नासलो. तेन्ना ब्रिटिश सरकाराचें राज्य ह्या देशार चलतालें. ते सत्तेचो लोकांच्या मनाचेर एक कांच सो आसतालो. भिरांत आसताली. त्या वेळार ह्या देशाच्या नागरिकांक आपलें काम पळोवन राज्यकर्त्यांक उस्तुरें बी वचना मूं, वा आपणे उलयल्लें उतर तांच्या वर्मार बी बसना मूं, वा अशेंच कितें तरी जावन नाका आसतना अपसरण बी आपल्याचेर येत असो एक पेज सतत तांचेर आसतालो. असलो तो काळ. अशा वेळार वंग प्रांतांत एक कवी आसलो. रवीन्द्रनाथ टागोर ताचें नांव. जगाक तसो  तो विशेश खबर नासलो. तो आपल्या देशाविशीं चिंत्तालो. आपलो देश फुडारांत कसो आसपाक जाय, आनी ताचो स्वभाव कसो आसपाक जाय हे संबंधान तो बरोवनूच दवरता आपले एके कवितेंत. ही कविता :

चित्त जंय भंयविरयत आनी उंच माथें,

जंय गिन्यान सामकें वार्‍यावरी मुक्त आसचें,

जंय घराच्यो वण्टी मनशाचे बंदखणीच्यो वण्टी जांवच्यो न्हय

आनी ताका लागून ताचे धर्तरेपासून कुडके कुडके जांवचे न्हय,

जंय ताच्या तोंडांतल्यान येतलें दर एक उतर

सत्याच्या काळजांतल्यान आंकरेवन येवंचे,

जंय थकलेल्या हाता पांयांक आपल्याक जाय  तशें

पातळावपाची परिपूर्णताय आसची,

जंय विचारांची धार आपली नितळसाण सोडून,

तारतम्य सोडून

संवंयांचें तळमट,

वाळवंट करपाचे वाटेंत वचची न्हय,

जंय मनाक धाय दिकांनी मुक्तपणान वचपाचें

आनी मुक्तपणान वागपाचें बळगें मेळूं दी.

अशा ह्या स्वर्गांत वचपाक म्हज्या बापा

म्हज्या भारत देशाक जागो कर म्हज्या बापा!  

म्हजो देश स्वतंत्र जाल्यार 64 वर्सां जाल्यांत. म्हजें गोंय स्वतंत्र जाल्यार 50 वर्सां जाल्यांत. आयज म्हज्या देशांत भयाविरयत आनी ऊंच माथें करून चलूं येता काय कितें? आमच्या महाकवीन पळयल्लें सपन आकाराक आयलां काय कितें? हो एक व्हड आकांताळो प्रश्र्न  आमचे मुखार पाखां फाकारून उबो आसा.

आमी ह्या वर्सा विश्वकवी रवीन्द्रनाथांची 150 वी जयंती मनयतात. आयजूय ह्या भयाविरयत चलपाच्या प्रश्र्नाचें औचित्य ना जांवक ना. आयज जेन्ना देशाक स्वतंत्र्यांतलीं 64 वर्सां जाल्यात तेन्ना हो भंयाचो प्रश्र्न वेगवेगळया परिप्रेक्षांत उबो जाता. जाल्यात आमी भंयविरयत? ह्या वेळार प्रश्र्नांतल्यान प्रश्र्न आंकरेत रावतात.

आयज आमच्या देशांत कोणा परक्याचो शेक चलना. चलता तो फकत आमचो.  आमच्या देशांत सामान्य मनीस तायट मानेन, हड्‌डें मुखार काडून चलूंक शकता काय ? ताका मुक्तपणान जाय थंय वचून जाय तें गिन्यान घेवपाक मेळटा काय ? आयज ह्या देशांत वचत थंय जातींच्या उंच, उणाक वण्टींनी, भासांच्या वण्टींनी आनी भरीक भर म्हणून एक परकी इंग्लीश भासूय हातूंत लुडबुडावन सवन समाजांत मानसीक वेगळाचार करून दवरला. देशाच्या एकचाराक ही भिरांत न्हय जाल्यार आनी कितें ? महाकवीन हो एकचार देशाखातीर येवजिल्लो. महात्मा गांधीजीय ही वेगळेचाराची आडी भारतीय समाजांतल्यान ना करपाचो यत्न करताले. आमच्या भारतांत पायलेक पंचवीस व्हडले व्हडले संत. मनशांच्या एकचाराची अखंडताय आपणावपाक ह्या स्वाम्या संतांक जमली ना. हो आमचो स्वामी आनी तो तुमचो स्वामी अशो वल्गना करपांतूच आमी कोंतें मोठेपण मानतात.  आनी हाची भिरांत जाता ती देशाच्या एकचाराक. ह्या एकचाराचे वाटेन देश वयता अशें तातूंत दिसना. आमच्या देशाचो केदो व्हडलो हो मानसीक विकास आमी देशाच्या स्वातंत्र्याउपरांत साधून घेतला आनी वेगळेचाराची केदी मोठी विकासमयता सादल्या तें जगजाहीर आसा.

देशाच्या सरकारी शाळांनी आयज सामान्य मनशांचीं, गरिबांचीं भुरगीं शिकतात. मोठयांच्यो शाळा वेगळयो. गिरेस्तांच्यो शाळा वेगळयो. जालें ना! आमी शाळांनी वयतातूच पयलीं भंय ना करपाक. आमी शाळांनी शिकपाक वचनात. आमी वयतात भंय ना करपाक. कसलो भंय तर पयशे न मेळपाचो भंय हांतलयान ना जाता अशें कांय बुदवंतांक कळळां खंय. आयच्या शाळांतल्यान गिन्यान मेळटा काय ना, खबर ना. पूण नोकरी मेळटा. मागीर कितें काय म्हटल्यार बायल, घर, भुरगीं, गाडी आनी मागीर जाय जाल्यार घर आनी गाडी बदलीत रावप, होच आमचो विकास जाला. म्हणूनच तर पयर नारायण मुर्तीन आमच्या आयआयटी शिकून येतल्या विद्वानांचो नंबर जगांतल्या विद्वानांमदीं कितल्या प्रमाणांत आसता तें जाहीर केलां तें लोक जाणाच. हीच वस्तुस्थिती आसा. हें आयआयटीचें शिक्षण सगळया लोकांक दिलें जाल्यार तांतल्यान कांय संवसाराक दिपावपी बुदवंतकायो मेळूं येतात. पूण देशाचो विकास संपूर्ण देश अशें धरून जाता अशें दिसना. हाका लागून भावनीक, मानसीक आनी सामाजीक एकचाराक ज्यो वेरो वयतात त्यो भरून कशो घेवप होय एक व्हडलो प्रश्र्न आसा. खरें म्हटल्यार एक व्हडली भिरांत आसा.

आमच्या देशांत हरशीं ज्ञानाची व्हडली परंपरा सांगतात. पूण हें कितलें खरें तें समजना. कारण हे परंपरेक बादा हाडटा तो धागो म्हटल्यार मूळ परंपरेक सोडून आनी एका नव्या जाणिवांच्या आकलनाची नवी परंपरा घडोवपाची परंपराय ह्या देशान आपणायल्या. हाकाच लागून जैन धर्माची उत्पत्ती जाली. हांतल्यानूच बौद्ध धर्म आकाराक आयलो. गांधीजी म्हण्टालेत की ‘‘ सभी धर्म अच्छे हैं, पर सभी धर्म कच्चे हैं ‘‘. आयजूय भारताक जगाक दिवपाक एका पक्क्या धर्माची निर्मिती करपाचें काम खाली आसा. गांधीजींच्या म्हणण्याप्रमाण ही सामकी व्हडली गरज आनी व्हडली गजाल आसूं येता. हो धर्म सगळया मनीस जातीक एकठांय हाडपी आसूंक जाय. मनशांतल्यो सगळे तरेच्यो जाती काती, उंच उणाकपण पयस करपी आसूंक जाय. आयज कालच्या धर्मांनी धर्मयुद्धां करून व्हड सामाजीक आनी धार्मिक भय निर्माण करून दवरला. लोकां  लोकां मदी वेगळोचार करून दवरला. सगळे तरेचे ग्रह पयस करून ह्या ग्रहावयले सगळे लोक एक ही भावना निर्माण जातली तो दीस खर्‍यानीच भाग्यवंत दीस आसतलो.

आयज आमच्या देशांत सुरक्षीत असो एकूय जागो आसा अशें दिसना. आमच्या देशांत आयज केन्नाय आनी खंयूय स्फोट जांव येतात. म्हण्टकूच आमी स्फोटांची केदी व्हडली भिरांत निर्माण करून दवल्ल्यात तें पळयात. मनीस घरांतल्यान भायर सरलो की तो परत सुरक्षीत घरांत पावतलोच म्हणपाची गॅरंटी ना. ती गॅरंटी सरकारय दिना. स्फोटांची मात गॅरंटी. कांय लोक हिका आतां सरकारान सर्टिफाय केल्ली भिरांत अशें म्हणपाक लागल्यात.

देशांत आमच्या लोकशाय. पूण बारीक विचार केल्यार मात हांगा घराणेशायच चलता हाची गवाय वेगवेगळया पद्धतीन दिवं येता. ही आमचे लाकशायेक जाल्ली व्हडली भिरांत आसा. वर्सांचीं वर्सां सरकारी सोयरचार घेत हे लोक रावतात आनी तांकां मात लेगीत वायट दिसना. मागीर लोकशायेक कितेंय दिसूं तांकां ताचो पात्सो नासता. हांची सवंय इतली निगरगट्‌ट जायत वयता.

देशांत मंत्री भ्रश्टाचार करतात हाच्यो कितल्योशोच देखी आतां उतरा पावलाक पळोवपाक मेळटात. आदी एखादी चूक मंत्रालयाकडल्यान जाल्यर लेगीत त्या खात्याचो मंत्री एका काळार राजिनामो दितालो. पूण आतां हे दीस पयसावल्यात. आतां आरोप जाल्यार लेगीत साबीत खंय जाला अशें म्हण निलाजरी वेळकाडू वृत्ती आपणायतात. आनी पक्षूय अशा मंत्र्यांक माफ करतात. ही तर लोकशायेक जाल्ली कर्कभिरांत ( कॅन्सर भिरांत ). आयज कालचे न्यायाधीशूय भ्रश्टाचार करपाक लागल्यात. व्यापारी तर लोकांक धारेर धरताच. सरकारी ऑफिसांनी सामान्य मनशाची कितें गत जाल्या तें आनी सांगपाची गरजूच ना. सत्य आतां कशें गावतलें तें कळना. जायत आमचेकडेन भयविरयत तायट मानेन भायर सरून वचपाक ?

गुरूदेवांचे 150 वे जयंती निमतान भोवमान सुवाळो कसो करचो तें कळना. देशांत जाल्ले भिरांतेच्या विस्फोटाकडें पळयल्यार मन बधीर जाता. पूण आतां बधीर जावन चलपाचें ना. कणा कणान काय जायना देशाचे हे भिरांतेक सुरींग लावपाकूच जाय. हीच तांकां खरीं आर्गां जांव येतात. आमी सगळयांनी जर हो भिरांतेचो हिमालय कण कण ढांसळायलो जाल्यार देशाचोय विकास जांव येतलो.