सुदीरसुक्त न्हय; वेदनासुक्त

विष्णू हो निखटो संवेदनशील कवी न्हय, तो एक चिकित्सक विचारवंतूय. मात असंतोशाक तोंड फोडपी पयलो बंडखोर निखालस न्हय. गोंय मुक्तिपयलीं वा मुक्ती उपरांत कांय तेंप आशिल्लो तसो भोवजन समाज आज दुर्बळ उरिल्लो ना. ह्या कविता संग्रहांत विष्णू आपले काव्य प्रतिभेंतल्यान चिकित्सक स्वरुपांत समाजांतल्या संघर्शाचें चित्रण करतलो अशी आस्त आशिल्ली. पूण ताचे बदला विष्णून मांडली ती निव्वळ वेदना.

---

ह्या लेखाची सुरवात करतना दोन-तीन खुलाशे. पयलो म्हळ्यार हावें विष्णू वाघाचें ‘सुदीरसुक्त’ हें पुस्तक वाचलां. पयलीं वाचिल्लेंच, पूण हालीं अचकीत पुरस्कारावेल्यान वाद सुरू जातकीर परत वाचलां. पुस्तक वाचिनासतनाच वा कोंकणी वाचपाक लेगीत कळनासतना अधिकारवाणीन जाहीर भाश्य करपाक हांव कितें इंटॅलॅक्चुअल न्ही. कितें दिसता तें प्रामाणीकपणान मांडपी हांव एक सादों भाश्यकार.

दुसरें, विष्णू बरो ना आनी कितें चल्लां तें समजुपाच्या वा आयकुपाचे अवस्थेंत तो ना ताचो गैरफायदो घेवन हांव हें बरयना. ताच्या पुस्तकांचेर, लिखाणांचेर, राजकारणाचेर वा वैयक्तीक जिणेंतल्या करण्यांचेर तोंडार कवतूक आनी टिका करपी हांव ताचो एक टिकाकार इश्ट. म्हजो हो इश्ट बरो जातलो काय ना म्हूण चिंतीत खाटीचेर कुशी परतीत म्हज्योय राती अस्वस्थ जाल्यात. खरें म्हळ्यार ह्या पुस्तकाच्या वादावेलीं म्हजीं हीं मतां ताचे मुखार बसून मांडपाक शकना हाची म्हाका चड खंत आसा.

तिसरें, म्हाका हें पुस्तक आवडलें. पूण सर्वार्थान न्हय. विष्णूची कोंकणी मात सुमराभायर आवडली. ताचोच आपरोस पानार वाडपाक एक वाचक म्हूण ही उस्तवारी घेवन बसलां. ज्यो गजाली खटकल्यात त्यो कित्याक हें कळपाक जाय म्हूण चड सविस्तरपणान बरयल्यात. आवडल्यात त्यो बरयतना आवुळ्ळ्यात. लांबड वाडची न्ही म्हुणून.

चवथें, दरेकल्याक आपापलें मत मांडपाचो पुराय अधिकार आसा. आनी तीं मतां खोडून काडून आपलीं मतां मांडप ही लोकशाय. पूण हें करतना कोणाचींच मनां मोडपाचो म्हजो तरी उद्देश ना. कोणे तसो अर्थूय काडचो न्हय. हावें हांगां केलां तें साहित्यीक रसग्रहण न्हय. हें पुस्तक फकत साहित्य मांडना. भौसाची वेदना मांडटा. तेन्ना ताची चिकित्सा करतना सामाजीक, राजकी आनी अर्थीक संदर्भ लेगीत येवप हें साहजीक.

पुरस्कार हो एकूच निकश न्हय 

हो कविता संग्रह 2013 वर्सा उजवाडायिल्लो. विष्णून केन्ना बरयल्लो खबर ना. पूण ताचेर वाद जालो तो मात चार वर्सांनी. गोवा कोंकणी अकादमीच्या पुरस्काराचेर परिक्षकांमदीं मतभेद तयार जाले तेन्ना. दिसाळ्यांनी ताच्यो बातम्यो आयल्यो. सोशल मिडियाचेर थारावीक कवितांचेच अणकार भोंवपाक लागले. त्या अणकारांच्या आदाराचेर एकेवटेन विष्णूचेर सामाजीक अन्याय जाला अश्यो आड्ड्यो जाल्यार दुसरे वटेन विष्णूचे कवितेन आमचेर अन्याय केला अश्यो आड्ड्यो. हातूंत पुराय पुस्तक वाचून  उलोवपी साप्प थोडे. म्हाका चक्रधर स्वामीचे काणयेची याद जाली. कांय कुड्डे येवन हतयाक सासपितात आनी ताचें वर्णन करतात. कोण पांयांक सासपिता आनी म्हणटा, हत्ती खांब्याभशेन आसा. कोण शेपडेक हात लायता आनी म्हणटा, हत्ती सान्नी भाशेन आसा. कोण कानांक हात लायता आनी म्हणटा, हत्ती सुपा भशेन आसा...

आनी तातूंतल्यान मागण्यो. पुरस्कार दिनाकात. पुरस्कार जायच. पुस्तकाचेर बंदी घालात. बंदी घालूनच पळयात. प्रकरण मुख्यमंत्र्यामेरेन. खंयच्याय पुस्तकाक पुरस्कार दिवचो काय ना हो निर्णय सर्वस्वी परिक्षकांचो आसता. पुरस्काराखातीर कितें निकश आसचे आनी परिक्षकांचो दर्जो कितें आसचो तें थारावन दिवपाची जापसालदारकी पुरस्कार दिवपी संस्थेची आसता. ते भायर कांय सर्वमान्य संकेत आसतात. तरीकय परिक्षकांमदीं मतभेद जावपाक शकतात. ताकाच लागून तर परिक्षकांचो आंकडो विशम स्वरुपाचो आसता. भोवमतान निर्णय घेवपाखातीर. पूण इतलें सगळें करून लेगीत पुरस्काराची निवड सारकी जातलीच अशें ना. ती व्यक्तिनिश्ठ स्वरुपाची (म्हाका सबजेक्टिव्ह हो अर्थ अभिप्रेत आसा) जावपाक शकता. ती वस्तुनिश्ठ (ऑबजेक्टिव्ह) आसताच अशें ना. तशेंच पुरस्कार हो रिलेटिव्ह (संबंदीत) स्वरुपाचो आसता. तेन्ना खंयच्याय पुस्तकाचो कस आनी ताची भौसांमदली लोकप्रियता ही फकत पुरस्काराचेर थारावप पुराय चुकिचें.  पुरस्काराक लागून लेखकाच्या लिखाणाचो भोवमान जाता आनी पुस्तकाविशीं खबर नाशिल्ले लोकय पुस्तक वाचपाक प्रवृत्त जातात. ‘सुदीरसुक्ता’वेल्या ह्या वादांत पुरस्कार मेळना देखून हें पुस्तक चड लोकप्रीय जालां. अशेंय जाता.

परीक्षक म्हूण पुस्तकाक पुरस्कार दिवपाक हरकत घेतली ती कवी संजीव वेरेंकारान.  म्हाका खबर आसा ते प्रमाण ताची सगळ्यांत मुखेल हरकत आशिल्ली ती कांय कवितांतली अश्लीश आनी पोजडी भास. आनी गरजेभायर घाल्ल्यो गाळयो. ते भायर बामण समाजाचेर विष्णून काडिल्लो राग हो जातीय कलह माजोवपी आसा, समाजाक मुखार व्हरपी ना अशें ताचें मत. तशॆंच बायलांकडेन भोगवस्तू म्हूण पळोवपाची विष्णूची नदर कांय कवितांनी दिसता ती संजीवाक निखालस मान्य ना. पुरस्कारप्राप्त म्हूण सांगून हें पुस्तक फुडले पिळगेच्या हातांत दिवप शक्य आसा काय कितें असो ताचो प्रस्न. संजीव वेरेंकार हो एक संवेदनशील कवी. समाजांतल्या संघर्शमय घडणुकांचेर तो येतना-वतना कवितेंतल्यान भाश्य करीत आसता. ताणेय बामण समाजांतल्या सत्तांध वृत्तिचेर बडयो ओडल्यात. तरीकय विष्णूची कविता ताका मान्य ना. संजीवावरीच दिसाळ्यांतल्यान प्रतिक्रिया दितना उदयबाब भेंब्रेनय विष्णूच्या कवितांचेर तिखट प्रतिक्रिया दिल्या. पूण कांय लोकांनी मात फकत उदयबाबाकच टार्गेट केला; संजीवबाबाक अळंग कुशीक दवरला. कारण उदयबाब बामणाच्या घरांत जल्मला, संजीव वेरेंकार भोवजन समाज. उदयबाबाक बामण थारायतल्यांक उदयबाबाचो इतिहास खबर ना. गैरसमज पातळावपाचो तांचो हो हेतू शुद्ध ना हें दुबावविरयत. पूण अशें म्हुणून कोंकणीक नखलामी करपा खातीर विष्णून हें पुस्तक बरयलां हो उदयबाबाचो आदवोगाशी आरोप मात म्हाका निखालस मान्य ना.  

सर्जनशील भोवजन 

कांय जाणांनी विष्णू वाघाच्या कवितांची तुळा नामदेव ढसाळाच्या कवितांकडेन केल्या. नामदेव ढसाळाच्या ‘गोलपिठा’न व्हडलीं व्हडलीं पिठां बुन्यादीसकट हालयलीं. ताचो राग, तिडक, असंतोश सहजपणान गाळयांतल्यान लेगीत आयलो. तो निखालस कृत्रीम दिसलोना. पूण विष्णूच्या एक-दोन कवितांतल्यान आयिल्ल्यो गाळयो सोडल्यार हेरकडेन त्यो अडेच्यो दिसतात. देखूनच पुंडलीक नारायण नायकाक लेगीत त्यो खटकतात. पुंडलीकबाबाच्या ‘अच्छेव’ कादंबरेंत गाळयांचो शिंवोर आसा. कितल्याशाच नाटकांनीय गाळयो निसर्गीकपणान येतात. ताचें ‘बांबर’ हें पुस्तक तर अश्लील म्हूण कांय जाणांनी जाहीरपणान पिंजून लेगीत उडयिल्लें. पूण तरीकय वाचकांनी तें तकलेर घेवन नाचयिल्लें. त्या पुंडलीक नायकान कोंकणी भाशा मंडळाच्या वर्धापन दिसाच्या सुवाळ्यांत ठणकावन सांगलें – गाळयो घातल्यो म्हूण साहित्य जायना. आनी भोवजन समाजाक फकत गाळयोच येताल्यो हो तर पुराय गैरसमज. भोवजन समाज अशिक्षीत आसत, पूण तो असंस्कृत न्हय!

विष्णूची ‘गाळी’ ही एक कविता आसाः

.........

आमगेल्या वाडवडलांक

गाळयांबगर

दुसरी भासूच

खबर नासली

.................

आमी शिकले

शिकोन सभ्य जाले

तेंचेमदीं भरसले

गाळयो इसरले

.........

तेन्नापासून

आमगेले दांगे

आमीच मोडून उडयले

आपल्या साहित्यांत गाळयांचो स्वैर वापर करपी स्वता पुंडलीकबाबाक हें मान्य ना. तांच्या मतान भट-बामण धरून पुराय भौसाक गाळयो येतात. आनी भोवजन समाजाक फकत गाळयोच येतात हें ताका मान्य ना. आनी ते खातीर सगळ्यांनीच कोंकणी लोकवेद तपासून पळोवचो अशें ताचें म्हण्णें. तो देखीय दिता. उदक तापता आनी ताचेर बोमाडे येतात तेन्ना भोवजन समाजांतली अशिक्षीत बायल उदक तापपाक लागलें म्हणना: तीं सांगता – उदकाक फुलां येयलीं. निजाम हो राष्ट्रीय किर्तीचो शायर गोंयांत आयिल्लो तेन्ना ताका आमी ही फुलांची गजाल सांगली आनी ते कल्पनेन तो पुराय भारावन गेलो. हाचे फुडें गोंयचे हे बायलेची ही सौंदर्यशास्त्री नदर हांव पुराय संवसारभर पावयतलों अशें उतर दिवन गेलो.

आमच्या शिगम्या मेळांत एक पद आसाः

आबोली फुल्ल्या बांयकडेन

शंकर न्हाता न्हंयकडेन

शंकराचो मोग खंय फुल्ला तो शंकराकूच खबर ना. तो बाबडो दुसरेचकडेन मोगाचें न्हाण घेवंक गेला हें सांगपाची ही तरा जितली भन्नाट तितलीच सर्जनशील. ती आयकल्यार कोण म्हणटलो कीं विष्णू सांगता त्या समाजाक फकत गाळयांची भास येताली? आनी आपल्या मनांत खदखदपी असंतोश काव्यरुपान मांडपा खातीर भोवजन समाजाक गाळयांबगर दुसरो पर्यायूच नाशिल्लो? तशें जाल्यार आमच्या काणकोणच्या शिगम्यांतलें हें सर्जनशील पद कितें बामणांनी तयार केल्लें?

ह्या गावांत सोसो इलो गा

त्या सोशाक बामण भिलो गा

संवसारांतलो सगळ्यांत भिवकुरो प्राणी म्हळ्यार ससो. जाल्यार ताका भिवपी बामण कितलो भिवकुरो आसतलो? बामणाची ही भिवकुरी वृत्ती  नकसूदपणान चितारपी ह्या भोवजन समाजाक आमी कितें म्हणप? गाळयारो समाज? अशिक्षीत समाज? काय असंस्कृत समाज?

गोंयची भोवजनी क्रांती 

सत्ता हातांत आशिल्ल्यान हेरांचेर अत्याचार करपी बामण समाजाचे अन्यायी वृत्तीचेर आवाज काडपी विष्णू पयलोच बंडखोर अशेशें कितें चित्र उबें करपाची सध्या धडपड चल्ल्या. कारण विष्णू जल्माक लेगीत येवचे पयलीं ह्या सत्ताधाऱ्यांच्या अन्यायाआड गोंयांत फकत बंडखोरीच जाली नाशिल्ली तर तातूंतल्यान भारत देशांतली एक सगळ्यांत व्हडली अशी देखदिणी क्रांती जाल्ली. ‘मी कोण’ ह्या पुस्तकांतल्यान राजाराम पैंगीणकारान ह्या अन्यायाक लिखीत साहित्याच्या स्वरुपांत वाचा फोडिल्ली. तातूंतल्यान गोमंतक मराठा समाजाची एक व्हडली चळवळ उबी जाली. संघर्श, शिक्षण आनी संघटन अशें मुक्तिचें त्रिसुत्र बाबासाहेब आंबेडकरान दलीत समाजाक दिल्लें. ती चळवळ आजलेगीत चालू आसा. पूण हेंच त्रिसुत्र घेवन गोमंतक मराठा समाजान ही क्रांती येसस्वी करून दाखयली. फकत स्वताक मुक्त करून घेवन न्हय, सत्तास्थान हातासून लेगीत. गोंय मुक्ती उपरांत सत्तेर आयिल्लें पयलें सरकार हें भोवजन समाजाचें आशिल्लें. गोमंतक मराठा समाजांतल्यान आयिल्लो भाऊसाहेब बांदोडकार हो फकत गोंयचो पयलो मुख्यमंत्री नाशिल्लो, ताचेसारको व्हिजनरी मुख्यमंत्री आजून तयार जाल्लो ना. स्वता विष्णून राजकारणांत वावुरतना हें व्हिजनय वापरलें ना आनी एकार एक पक्ष बदलीत रावतना तत्वांक धरूनय राजकारण केलें ना. ते दिश्टीन तर विष्णू भाऊच्या त्या भोवजन समाजाचो प्रतिनिधी कसो केन्नाच दिसलोना. उरफाटें ताचें राजकारण म्हाका तरी पिशांक पिपळ दाखोवन आपलें सादोवन घेवपी डॉ विल्फ्रेड डिसोझा, फ्रांसिस सार्दीन, दिगंबर कामत, मनोहर पर्रीकार, रवी नायक, लुइझिन फालेर हांचेसारकेंच दिसलें.

ह्या कविता संग्रहांत विष्णूची ‘सुदिरसूक्त’ ही एक कविता आसाः

...................

देवाची सेवा करूंक

देवळां बांदतां म्हणलें

आनी देवळाचे कुशीक तुमी

जनानखाने बांदले

देवाची सेवा करतल्यांक

तुमी केले देवदाशी

फातरा देवाक कळटा कितें

तुमी मात भोगली खोशी....

ह्यो असल्यो कविता आसून लेगीत ज्या गोमंतक मराठा समाजांतल्यान स्वता संजीवबाब वेरेंकार हो संवेदनशील कवी ‘अस्वस्थ सुर्या’ जावन साहित्य मळाचेर उदेलो ताणे ‘सुदीरसुक्ता’चेर हरकत घेवची कित्याक? ताणे तर ताका तकलेर घेवन नाचपाक जाय आशिल्लो. पूण ताकाय ताची कविता ही असंतोशापरस जातीय कलह माजोवपी दिसता. संजीवबाबाचें हें मत म्हाका पुरायेन मान्य ना. अन्यायकारी आनी अत्याचारी वृत्ती ही जातींतल्यान न्ही तर सत्तेंतल्यान तयार जाता हें ताचें मत म्हाका पुराय मान्य. पूण विष्णूचें हें पुस्तक जातीय कलह तयार करपी आसा हें मान्य ना. म्हज्या मतान हें निव्वळ वेदनासुक्त. नवे बिल्डिंगेचें काम चलता थंय कोणाचे तरी हातांतल्यान पडिल्लो खिळो आमकां तोंपलो जाल्यार ‘आमी आवय गे, आवय गे’ करतनाच फाटिफुडें पळयनासतना बिल्डराक गाळयो घालीत सुट्टात तशेशें कितें हें पुस्तक दिसता. फकत वेदनेचे हुंकार. वेदनेची मिमांसा ना.

पूण प्रत्यक्षांत ह्या पुस्तकांतल्यान सोशल मिडियाचेर जातीय कलह तयार जालो हेंय तितलेंच खरें. पूण तो पुस्तक वाचून जालोना. शितापयलीं मीठ खावन जालो. पुस्तक वाचिनासतनाच दोन वर्ग उबे जाले आनी ते एकामेकांचेर तुटून पडले. विष्णू आनी ‘सुदीरसुक्त’ फकत निमित्याक कारण जालें. फेसबूक तर हातूंत सगळयांत चड पारदर्शी. हांगां कितलेशेच जाण आपलीं रुपडीं विसरतात आनी तांचो रियल फेस हांगां उक्ताडार येता. स्वताक फुडारिल्ल्या विचारांचे म्हणपी आनी विवेकवादी म्हूण मिरोवपी कितलेशेच जाण भकभक करून ओंकले. सगळ्याक जातीयतेचो रेबो जालो. खासा करून तरणे पिळगेच्या रसातळा अजून जातीयवादी वृत्ती कशी ठसठसून भल्ल्या ती जाणवली, आनी पुराय आंग शिरशिल्लें. म्हाका दिसना विष्णूकय हें अपेक्षीत आशिल्लें.

कारण विष्णू हो निखटो संवेदनशील कवी न्हय, तो एक चिकित्सक विचारवंतूय. मात असंतोशाक तोंड फोडपी पयलो बंडखोर निखालस न्हय. गोंय मुक्तिपयलीं वा मुक्ती उपरांत कांय तेंप आशिल्लो तसो भोवजन समाज आज दुर्बळ उरिल्लो ना. महाराष्ट्रवादी गोमंतक पक्ष आनी उपरांत काँग्रेसींतल्यान लेगीत भोवजन समाजूच सत्तेर आसा. तातूंतल्यान कितलेशेच तथाकथीत भोवजन समाजांतले राजकारणी स्वता भाटकार जाल्यात, गब्बर जाल्यात, जाका आमी बामणी वृत्ती म्हणटात ती घेवन समाजांत वावुरतात, एका तेंपार जी बामणांची आशिल्ली ती भोगवादी वृत्ती शिरंतरांत घोळयत नेट्टान समाजांत वावुरतात. आतां थोडो तेंप कांय थारावीक उच्चवर्णीय समाजांतले लोक सत्तेर येत आसात, मुख्यमंत्री लेगीत जायत आसात. हें चित्र कित्याक बदल्लां हाचेर आत्मचिंतन करपाची गरज आसा. कारण तांकां निमणे भोवजनच वेंचून दितात.

अश्या वेळार 2013 वर्सा विष्णू स्वता सत्तेर आसतना उजवाडा येवपी ह्या कविता संग्रहांत विष्णू आपले काव्य प्रतिभेंतल्यान चिकित्सक स्वरुपांत समाजांतल्या संघर्शाचें चित्रण करतलो अशी आस्त आशिल्ली. पूण ताचे बदला विष्णून मांडली ती निव्वळ वेदना. आनी हे वेदनेक पोशेत बसतना तो कितलो प्रवाहपतीत जाला ताची देख म्हणल्यार ताची ‘स्वामी’ ही कविता. जांच्या स्वाम्यांचेर ती ताणे बरयल्या ते हे कवितेन दुखावले जाल्यार तांच्या स्वाम्यांचेर चढाई मारली म्हूण हेर लोक सुखावले. पूण हांव मात ही कविता वाचून निर्शेलों तें वेगळ्याच कारणाक लागून. हे कवितेंत तांचे स्वामी तांच्याच लोकांक तोखेतात, तांकांच पुरस्कार दितात बी अशें सगळें तो बरयता, आनी निमणे म्हणटाः

अदीमदीं केन्नाय

हिंदूंचे मेळावे जातात

थंय करवीर, श्रृंगेर, उडपीचे

स्वामीय येतात...

पूण तेंगेले स्वामी येयनात

हेका आमी कितें म्हणपाचें?

तेंगेल्या स्वामींक

हिंदू धर्माचें पडोना,

काय तेंगेले स्वामीच

हिंदवामदीं पडनात?

हांगां विष्णू संदर्भ दिता ते हिंदूंचे मेळावे म्हळ्यार हिंदुत्वाचे मेळावे. हे विचारधारेक स्वता विष्णून सदांच विरोध केला. मात हांगां हिंदुत्वाच्या मेळाव्यांक तेंगेले स्वामी वचनात म्हूण विष्णू तांचेर शीण काडटा. हिंदुत्वाच्या मेळाव्यांक खंयचे तरी स्वामी वचनात जाल्यार विष्णून तांकां तोखेवपाक जाय आशिल्लें. तें सोडून विष्णूक तेंचो राग येता? आनी विष्णू सांगपाक कितें सोदता? सगळ्या स्वाम्यांनी एकठांय येवन हिंदुत्वाची राजकी चळवळ घट करची?  ती घट करपाक तेंगेले स्वामी वचनात देखून विष्णू तेंचेर रागार?

विष्णू असोच आनीक एकेकडेन व्हांवला. ‘संद’ ही कविता बरयतनाः

xxxxxxxxxxxxxxxx

अचळय भोंवपी म्हाजो हात

घट्ट दामून धऱीत

इश्टीण कानांत फुतफुतली....

तूं जर आमचो जाल्लो

जाल्यार तुका आमी

माथ्यार घेवन नाचपाचीं!

 

हायें म्हणलें –

माथ्यार घेवन नाचपाचीं

हें बरें आसा....

पूण म्हाका चडोवन घेतना

हें सांगपाची संद तुका खंय मेळपाची?

हे कवितेचेर खूब जाण तुटून पडल्यात. पूण ते तातूंतले अश्लीलतेचेर. पूण म्हाका हे कवितेंत लिपिल्ली विष्णूची वृत्ती आवडलिना.  भोवजन समाजाचो एका विशिश्ट वर्गाआड जो असंतोश आसा तो दाखोवपी ही कविता? आनी हो असंतोश शांत कसो करप? त्या वर्णांतल्या ‘इश्टिणींचेर’ चडून?  तांचेर चडटकीरच हो क्रांतिकारी बंडखोर शांत जाता? काय विष्णू आपलो ‘पराक्रम’ हे कवितेंतल्यान दाखयता? कितें सांगपाक सोदता तो? आनी दुसरी गजाल म्हळ्यार बायलेकडेन भोगवस्तू म्हूण पळोवपाची ताची वृत्ती. ही वृत्ती खंयच्या वर्णाची वा वर्गाची? कोण करताले असल्यो करण्यो पयलीं? त्योच आपणे करप म्हळ्यार पराक्रम?

ह्या दोनूय कवितांनी विष्णू फकत व्हांवलोना, ताच्याच नकळटां ताचें मूळ रूप थंय उक्तें जाता. तें वाचून मन न्हिनळटा.

विष्णूच्यो प्रतिभासंपन्न कविता 

अशें म्हुणून विष्णूच्यो सगळ्योच कविता असल्योच आसात अशें निखालस ना. विष्णूचेर सरस्वती आनी रसवंतीची कृपा आसा. तातूंत भर म्हळ्यार ह्या कवितांनी वेदना जखम जावन व्हांवता. तातूंतल्यान एकापरस एक कविता तयार जाल्यात. सगळ्योच हांगां दिवप शक्य ना. ते खातीर तरी तुमकां ‘सुदीरसुक्त’ वाच्चेंच  पडटलें. पूण म्हाका आवडिल्ल्यो कांय कविता म्हळ्यार हरदास, दिवाळी, संकासूर, चवथ, दिवाळी-दुख्खाची, फांतोड, उलो अश्यो कितल्योशोच. तातूंतलो ‘सुतां पुनव’ कवितोचो निमणो चरण तर म्हाका आज गरजेची दिसता ते सांस्कृतीक क्रांतीचो मंत्र कसो भावलोः

नखेत्रांची फुलोवन सत्री

अश्टदिकांक गायत येवं दी

मंत्र बहुजन गायत्री

मंत्र बहुजन गायत्री

भोवजनांचो हो मंत्र गायतना एक गजाल मात खटकत रावता. हॅव आनी हॅव-नॉट्स हे समाजांतले दोन मुखेल वर्ग. विष्णून हे वर्ग जातीच्या नांवार केल्यात. फकत वर्णसंघर्श होच वर्गसंघर्श कसो उबो केला. प्रत्यक्षांत सगळ्या जाती-धर्माचे लोक आज हॅव वर्गांत आसात. ते सत्ता गाजयतात, भौसाक नागोवन आनी सैमाक इबाडून संपत्ती जमयतात, आपल्या सुवार्थाखातीर हॅव-नॉट्सांचेर अन्याय करतात, तांच्या दुर्बळतायेचो फायदो घेवन अत्याचारूय करतात. हे एकविसाव्या शेकड्यांतले हॅव-नॉट्स सुदीर विष्णूचे कवितेंत येनात. तो एकुणिसाव्या आनी विसाव्या शेकड्यांतच वावुरता. इतिहास म्हूणून तो खूब बरो दिसता. मनाक भावता. वाचतना मन न्हिनळटायबी. पूण वर्तमान म्हुणून तें खूबच अपुर्ण दिसता. अर्थीक वा राजकी नदरेन तर सामकेंच. सामाजीक वा सांस्कृतीक नदरेन वर्णभेद आजूनय आसात. पूण ते हॅव-नॉट्सांमदीं. हॅव वर्गांत न्ही. तो समाज  नाडप्यांचो. तांची संस्कृताय नाडपाची. स्वताचें सादोवन घेवपाची. हें दोळ्यांमुखावेलें सुदीरसुक्त ह्या पुस्तकांत ना.

ही कोंकणी प्रमाण जावची

मात ह्या पुस्तकांतली म्हाका सगळ्यांत चड भाविल्ली गजाल खंयची आसत जाल्यार ती ह्या पुस्तकांतली भास. अस्सल. मातयेंतली. भौसाची भास. कोंकणी ही अशी बरोवपाक जाय. ही भास प्रमाण भास जावपाक जाय. हांव ही बरयता ती न्हू. ‘म्हाजी भास’ हे आपले पयलेच कवितेंत विष्णू म्हणटायबीः

आमच्या पुर्वजांनी

एक मात केलें ना

तोंडान घोळपी भाशेक

तेणी लिपीचें आंगलें

केन्नाच घातलें ना.

देखून तेंची भास

बाबडी नागडीच उल्ली

आनी नागड्यांनी चलता-भोंवतना

एक दीस रानांत शेणली!

 

पूण तेणीं तेंची भाशा बरयली

तेंची भाशा पुस्तकांनी हाडली

आनी आमचे भाशेक

रानवटी थारायली.

‘सौ चुहे खाके बिल्ली चली हाजको’ तसो विष्णूकय कोंकणीचो साक्षात्कार जाला काय दिसता. आपली ही निजाची कोंकणी तांणी शेणयल्ली अशें ताचें मत. खरें म्हळ्यार पुंडलीक नायक, महाबळेश्वर सैल, एन् शिवदास, दिलीप बोरकार, रमेश वेळुस्कार, पांडुरंग गावडे, संजीव वेरेंकार, निलबा खांडेकार, शशिकांत पुनाजी, प्रकाश नायक, रामनाथ गावडे, प्रकाश वझरीकार, प्रकाश पर्येकार, गोपिनाथ गांवस, नमन सावंत धामस्कार, श्रीनिशा नायक, सोयरू वेळीप अश्या पिळग्यांच्यो पिळग्यो बरयत आयिल्ल्या शेंकड्यांनी लेखकांचेर हो अन्याय. पूण तरीकय ‘तांचे’वेलो आपलो राग काडपाखातीर विष्णू हें सत्य लिपयता. कांय नजो. पूण निमणे विष्णूकय हो दिश्टावो जालो अशें हो कविता संग्रह वाचतकीर जाणवताः

पापया, तुजीय एक भास आसली!

तुजीय एक संस्कृताय आसली!

विष्णून कोंकणींतल्यान बरयल्लें हें कितें पयलेंच पुस्तक न्हय. नाटकां लेगीत बरयल्यांत. पूण तरीकय आपल्या राजकारणाची गरज पडटा तेन्ना तेन्ना ताणे कोंकणीच्यो बकच्छायो करप सोडलें ना. मात आतां तो छापील स्वरुपांत प्रस्तावनेंत सुरवेक आनी निमणेंय बरोबन आपलें मत रजिस्टर करताः  

आयज म्हाका

म्हाजी आवय गावल्या

काळपटलेले जिणेक

चान्न्या देग दसल्या...

आनी म्हाजें झिळझिळीत आयुश्य

कविता जावन

कमळ कशें फुलोन येयलां!

‘सुदीरसुक्ता’वेलो हो वाद खंयूय पावूं. पूण विष्णून वापल्लेली ही कोंकणी भास फुडाराची प्रमाण भास जावची ही मात मनाकाळजाथावन इत्सा.